“Bất ổn” đang là từ khóa quen thuộc với các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nhỏ và vừa trong năm 2025. Hàng loạt quyết định chính sách, tốc độ tăng trưởng việc làm chậm lại, lạm phát gia tăng do thuế quan… tất cả đã khiến nhiều CEO lo lắng về một cuộc suy thoái kinh tế và đặt câu hỏi về định hướng tương lai của doanh nghiệp mình.

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Nhỏ Quốc gia Mỹ (NSBA), gần 2/3 chủ doanh nghiệp nhỏ coi bất ổn kinh tế là mối quan ngại hàng đầu (NSBA Report). Báo cáo Kinh tế Doanh nghiệp Nhỏ thường niên của NSBA năm nay cho thấy 59% nhà lãnh đạo lo ngại về bất ổn kinh tế – tỷ lệ cao nhất trong 13 năm qua.

Các thách thức lớn nhất được các CEO chỉ ra bao gồm:

• Bất ổn kinh tế (59%)

• Bất ổn chính trị (36%)

• Chi tiêu tiêu dùng suy giảm (33%)

• Lạm phát (26%)

• Thuế quan hàng nhập khẩu (22%)

Trong bối cảnh này, lãnh đạo mạnh mẽ là yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp duy trì sự bền vững. Nhân viên trông đợi vào lãnh đạo để có định hướng, sự tự tin và lòng tin. Khi người lãnh đạo giao tiếp rõ ràng, tạo sự tin cậy và giảm lo lắng, họ không chỉ dẫn dắt doanh nghiệp vượt qua suy thoái mà còn biến thách thức thành cơ hội đổi mới và tăng trưởng.

Larry O’Toole, CEO Yosemite Associates, khẳng định: “Giao tiếp là chìa khóa – đặc biệt trong giai đoạn bất ổn. Lãnh đạo cần thể hiện rõ quan điểm và kế hoạch ứng phó.”

Vai trò của lãnh đạo trong thời kỳ bất ổn

Klyn Elsbury hiểu rõ thế nào là bất ổn. Ở tuổi 24, cô suýt mất mạng vì bệnh xơ nang, với chỉ 1% cơ hội sống sót. Nhưng thay vì bỏ cuộc, Elsbury chọn kiên cường chiến đấu. Trải nghiệm đó dạy cô rằng kiên cường là khả năng thích nghi, chiến lược và kiểm soát kết quả – tinh thần cần có ở mọi nhà lãnh đạo trong khủng hoảng.

Ngày nay, Elsbury điều hành công ty đào tạo lãnh đạo về bán hàng và cho rằng những giá trị cốt lõi phải trở thành “kim chỉ nam” trong khủng hoảng.

Cô nói: “Giá trị cốt lõi không chỉ là minh bạch hay liêm chính. Chúng phải phản ánh đúng bản chất công ty là gì và đang hướng đến điều gì.”

Ví dụ, một công ty mà cô ngưỡng mộ có tuyên ngôn giá trị đi ngược xu hướng: họ không tin vào cân bằng công việc – cuộc sống. Với họ, văn hóa cống hiến toàn diện mới phù hợp trong thời kỳ khó khăn. Elsbury nhấn mạnh: “Khi xây dựng giá trị cốt lõi, hãy tự hỏi: nếu công ty gặp khó khăn, điều gì sẽ là nguyên tắc dẫn dắt?”

Niềm tin, sự tự tin và truyền thông rõ ràng

Để lãnh đạo hiệu quả, cần thể hiện sự tự tin (không phải tự mãn). Một tổ chức có lãnh đạo tự tin có thể vượt qua nhiều trở ngại. Ngược lại, lãnh đạo thiếu chắc chắn sẽ lan truyền sự bất ổn cho toàn bộ tổ chức.

O’Toole giải thích: “Nếu khủng hoảng khiến lãnh đạo lo lắng 1 phần, nhân viên sẽ cảm thấy gấp 10 lần. Bởi họ lo mất việc và tương lai.”

Xây dựng niềm tin qua giao tiếp minh bạch là yếu tố then chốt. Niềm tin một khi đã mất thì rất khó lấy lại. Lãnh đạo phải giao tiếp thường xuyên, rõ ràng, dễ hiểu và luôn hành động nhất quán với những gì đã nói.

Elsbury khuyên: “Đừng gửi tài liệu 42 trang. Hãy làm cho thông điệp đơn giản, rõ ràng và có thể hành động được.”

O’Toole bổ sung: “Chiến lược giao tiếp hiệu quả gồm chất lượng, tính nhất quán và cam kết thực hiện. Nếu chỉ nhiều lời mà thiếu chất lượng, tình hình sẽ tệ hơn.”

Nuôi dưỡng khả năng phục hồi và tinh thần đội ngũ

Lãnh đạo không chỉ nói, mà phải hành động làm gương. Khi lãnh đạo kiên cường, nhân viên sẽ noi theo.

Elsbury nhấn mạnh yếu tố văn hóa tuyển dụng: tìm người tự chủ, có năng lượng tích cực và rút ra bài học từ khó khăn. Trong phỏng vấn, cô yêu cầu ứng viên viết nhanh về một trải nghiệm khó khăn và bài học họ rút ra. Ai tìm thấy ý nghĩa từ nghịch cảnh thường trở thành lãnh đạo tự nhiên.

Ngược lại, những người mang tư duy đổ lỗi hoặc nạn nhân thường không phù hợp trong thời khủng hoảng.

Quyết định chiến lược trong suy thoái

Trong suy thoái, nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm chi phí. Thách thức là cân bằng giữa lợi ích ngắn hạn và tầm nhìn dài hạn.

Elsbury kể lại sai lầm lớn nhất của mình: thuê một tư vấn không mang lại giá trị và mất 60.000 USD để chấm dứt hợp đồng. Tuy là một cái giá đắt, nhưng đó lại là quyết định đúng đắn để bảo vệ thương hiệu lâu dài.

O’Toole bổ sung: “Điều quan trọng là phải bảo vệ năng lực cốt lõi của doanh nghiệp, ngay cả khi cắt giảm, và không bao giờ mất đi tầm nhìn dài hạn.”

Biến thách thức thành cơ hội đổi mới

Elsbury tin rằng tương lai luôn tươi sáng hơn hiện tại, đặc biệt với công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI).

Cô cho rằng những ai biết thích nghi với AI sẽ có lợi thế, trong khi những người bám vào “quá khứ tốt đẹp” sẽ tụt lại phía sau. Đại dịch COVID-19 đã chứng minh: nhiều doanh nghiệp biến khủng hoảng thành cơ hội. Ví dụ, nhà hàng tạo bộ “tự chế biến tại nhà”, salon tóc cung cấp dịch vụ tại gia, doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình làm việc từ xa.

Câu hỏi cô đặt ra: “Quyết định nào bạn đang trì hoãn mà nếu khủng hoảng xảy ra, bạn sẽ lập tức thực hiện? Hãy làm ngay, đừng chờ đợi.”

Giá trị của cố vấn đồng đẳng và chuyên gia

Một nhận thức quan trọng với lãnh đạo là: không ai cần phải đi qua khủng hoảng một mình.

Các nhóm cố vấn đồng đẳng như Vistage mang lại giá trị lớn khi cung cấp một cộng đồng CEO, chủ doanh nghiệp và chuyên gia để trao đổi ý tưởng, nhận phản hồi, học hỏi và phát triển.

Elsbury nhấn mạnh: “Anh/Chị cần một chất xúc tác để kích hoạt ý tưởng mới. Càng học hỏi nhiều, càng sáng tạo.”

Trong giai đoạn suy thoái kinh tế, lãnh đạo mạnh mẽ chính là chìa khóa để doanh nghiệp không chỉ tồn tại mà còn phát triển. Giao tiếp rõ ràng, kiên cường, quyết định chiến lược và tận dụng sức mạnh của cộng đồng sẽ giúp các CEO biến khủng hoảng thành cơ hội đổi mới.

👉 Tìm hiểu thêm cách Vistage đồng hành cùng lãnh đạo doanh nghiệp vượt qua bất ổn: Vistage Chair